Giáo viên mách bí quyết đạt điểm cao câu nghị luận xã hội, nghị luận văn học

Thứ nhất, bảo đảm cấu trúc bài văn nghị luận: Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài khái quát được vấn đề.

Thứ hai, học sinh cần xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Nội dung và nghệ thuật đoạn trích, giá trị nhân đạo được nhà văn thể hiện qua đoạn trích đó.

Thứ ba, triển khai vấn đề cần nghị luận: Giới thiệu khái quát về tác giả Kim Lân, tác phẩm Vợ nhặt và đoạn văn. Học sinh có thể phân tích nhân vật bà cụ Tứ lần lượt qua các bước:

- Tóm tắt các chi tiết, sự việc ở đoạn trước cho đến lúc Tràng đem thị về giới thiệu với mẹ.

- Tâm trạng nhân vật bà cụ Tứ trong đoạn trích: Đan xen nhiều cảm xúc phức tạp, không thể nói nên lời.

- Phân tích diễn biến tâm trạng: Lo lắng, tình thương với nàng dâu mới; động viên, an ủi các con.

- Nghệ thuật: Cách kể chuyện tự nhiên, chân thực, thu hút sự chú ý của người đọc; xây dựng tình huống truyện độc đáo; tài miêu tả tâm lý nhân vật sắc sảo; ngôn ngữ giản dị, giọng điệu đa dạng...

- Tư tưởng nhân đạo của nhà văn Kim Lân được thể hiện trong đoạn trích: Đồng cảm, cảm thông với những khổ đau của con người trong nạn đói; tố cáo thực dân Pháp, phát xít Nhật đẩy nhân dân ta vào hoàn cảnh khốn cùng; ca ngợi vẻ đẹp của tình người, tấm lòng nhân hậu qua các nhân vật...

- Đánh giá nâng cao vấn đề và cảm nghĩ về truyền thống nhân ái của người Việt.

Thứ tư, học sinh bảo đảm chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. Nếu các em mắc nhiều lỗi chính tả, diễn đạt thì sẽ bị trừ điểm tùy theo từng lỗi.

Thứ năm, đoạn văn viết sáng tạo sẽ được cộng 0,5 điểm, tức là suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. Yếu tố sáng tạo trong bài làm văn của học sinh THPT cũng có thể là những ý kiến, tư tưởng, cách đặt vấn đề, lý giải vấn đề mang tính chất phát hiện, riêng biệt, mới mẻ, có ý nghĩa nhất định về tư tưởng và thẩm mỹ.

Muốn bài văn đạt điểm tốt, trong quá trình làm bài cần tránh một số lỗi thường gặp:

- Với đề về thơ, tránh diễn nôm, diễn xuôi thơ. Tránh phân tích thơ nhưng không đi từ các tín hiệu nghệ thuật, không khái quát được giá trị, ý nghĩa của hình ảnh, giọng điệu, ngôn ngữ, biện pháp tu từ… trong việc thể hiện hình tượng trữ tình và cái tôi trữ tình của tác giả.

- Với đề về văn xuôi: Như đề tham khảo sẽ tập trung vào việc làm nổi bật một hay một số nét riêng của nhân vật trong một đoạn. Yêu cầu này khác hoàn toàn đề cảm nhận về một đoạn văn hay cảm nhận về nhân vật trong toàn bộ tác phẩm. Vì thế, tránh giới thiệu về nhân vật như cuộc đời, hoàn cảnh… quá nhiều, quá dài; tránh chỉ phân tích mà không có cảm nhận; hoặc cảm nhận chung chung mà không có phân tích, đánh giá. Bên cạnh đó, cần tránh chỉ đi sâu phân tích chi tiết mà không có sự khái quát, nâng cao vấn đề. Nếu bài viết thiếu phần này sẽ rất nhạt, thiếu chiều sâu.

- Thời gian tối đa dành cho câu NLVH nên là từ 80 – 85 phút